Koło Łowieckie Kania

Dzikich kaczek jest kilkadziesiąt gatunków, z tego kilkanaście występuje u nas. Wśród nich najpospolitsze, spotykane u nas to: krzyżówka, cyranka, cyraneczka, podgorzałka, płaskonos, czernica i głowienka.

Krzyżówka (Anas platyrhynchos). Kaczor w upierzeniu godowym, tj. od października do maja, ma grzbiet i skrzydła brązowo-szare, na skrzydłach fioletowo-niebieskie lustro w kształcie rombu, biało i czarno obramowane. Głowa i górna część szyi ciemnozielona, błyszcząca. Dolna część szyi i pierś rdzawa, na środku szyi biały pierścień, podbrzusze szarobiałe, ogon długości 6 cm (4 pokrywy nadogonowe są czarne o zielonkawym połysku, haczykowato wygięte do góry i do przodu). Krzyżówka-samica różni się od kaczora upierzeniem. Głowę ma brunatnoszarą, z boku głowy od dzioba przez oko przechodzi ciemny pasek. Ogon brunatnoszary, bez czarnych zakręconych piórek. Takie samo, lecz trochę ciemniejsze, bardziej brunatne upierzenie ma kaczor w okresie letnim. Dziób zgniłozielony, przy nasadzie czarno kropkowany, z czarnym paznokciem. Wiosła pomarańczowe.

Cyranka (Anas qnerquedula). Kaczor w okresie godowym ma wierzch głowy brązowy z dwoma białymi paskami przechodzącymi od dzioba wzdłuż oczu. Dolna część głowy, szyja i pierś brązowe, ciemno cętkowane. Grzbiet brunatny. Skrzydła popielate, upstrzone, z białymi smugami wzdłuż piór (barkówki) i zielonym lusterkiem obrzeżonym z przodu i z tyłu białym paskiem. Podbrzusze od połowy białe. Ogon brązowoszary. Dziób prawie czarny, wiosła ciemnoszare. W okresie letnim kaczor podobny jest do samicy, z tym jednak, że zachowuje godowe upierzenie skrzydeł. Cyranka-kaczka ma barwy upierzenia mniej wyraźne, brak jej białej smugi z boku głowy, ma jaśniejszą głowę i szyję. Pierś oraz podbrzusze białe, brązowo znaczone. Lusterko mniej wyraźne niż u kaczora, szarozielonkawe.

Młode kaczki mają dziób miękki, łamliwy, co sprawdza się przez podniesienie kaczki za górną część dzioba, trzymając go poziomo. Młode kaczory w pierwszym upierzeniu podobne są do samic. Młoda kaczka krzyżówka ma wiosła ciemnosiwe, stara zaś (od drugiego roku) pomarańczowoczerwone.

Krzyżówka jest mniejsza od kaczki domowej. Długość 60 cm, rozpiętość skrzydeł 90 cm, masa do 1,5 kg. Cyranka - długość 40 cm, rozpiętość skrzydeł 60 cm, masa 0,4 kg. Cyraneczka - długość 35 cm, rozpiętość skrzydeł 50 cm, masa 0,4 kg. Podgorzałka - długość 35 cm, rozpiętość skrzydeł 70 cm, masa 0,7 kg. Płaskonos - długość 50 cm, rozpiętość skrzydeł 75 cm, masa 0,8 kg. Czernica - długość 40 cm, rozpiętość skrzydeł 75 cm, masa l kg. Głowienka - długość 55 cm, rozpiętość skrzydeł 80 cm, masa 1,2 kg.

Kaczki występują u nas na terenie całego kraju w okolicach, w których woda stwarza im odpowiednie warunki bytowania. Nie wszystkie jednak gatunki reprezentowane są wszędzie w jednakowym nasileniu. Znajdują one siedlisko nad rzekami, starymi korytami rzek, stawami, jeziorami, mokradłami i torfowiskami oraz małymi strumyczkami i rowami. W okresie późnej jesieni występują tylko przy większych wodach. Warunek konieczny dla ostoi kaczek to wody zarośnięte szuwarami, z niedużym choćby kawałkiem odkrytej wody.

Wiosną bytują wszędzie, gdzie znajdą choć trochę wody, a więc nad kałużami polnymi, rowami i wylewami na łąkach. Kaczka buduje gniazdo na wzniesieniu nad wodą wśród sitowia, w kępie krzaków lub w dziupli starego pnia, a czasami poza obrębem wody, w krzakach, młodnikach lub na łące, nawet w znacznej odległości od wody. Krzyżówki wykorzystują niekiedy stare gniazda innych ptaków znajdujące się w lesie na wysokich drzewach z dala od wody. W kwietniu - maju kaczka składa jaja w liczbie 6-14 sztuk, koloru jasnozielonego lub różowo-zielonego. Po 3-4 tygodniach (zależnie od gatunku) następuje wylęg. Młode krótko po wylęgu (6-12 godzin) wychodzą z matką na wodę i zdolne są do samodzielnego życia. Po 4-8 tygodniach (zależnie od gatunku) zaczynają latać. Całkiem młode kaczki nazywają się klapakami, starsze, które próbują lotu, podlotkami. W wylęgu i wychowie młodych kaczor nie bierze udziału, natomiast kaczka jest bardzo troskliwą matką.

Kaczka żywi się wodorostami, trawą, drobnymi rybami, owadami, ziarnem zbóż oraz ikrą rybią. Właściwie zjada wszystko, co może przełknąć. Kaczki właściwe (krzyżówka, cyranka, cyraneczka i płaskonos) żerują od zmierzchu do rana, kaczki nurkowe (głowienka, podgorzałka i czernica) żerują w dzień. W sierpniu - wrześniu kaczki zaczynają przeloty w poszukiwaniu żeru. Po zachodzie słońca przelatują na obfitsze żerowiska wodne lub polne (zloty) i tam przebywają przez noc, a rano wracają do swego siedliska (sady). Kaczki przed zapadnięciem na żerowisko kilkakrotnie okrążają je i, jeżeli nie widzą dla siebie żadnego niebezpieczeństwa, zapadają, w przeciwnym razie odlatu)ą daleko i potem wracają znowu na rozpoznanie i ewentualny zapad.

Kaczki są ptakami przelotnymi. Przylatują do nas wczesną wiosną (w początkach marca) i odlatują w październiku (podgorzałka już we wrześniu). Niektóre spośród krzyżówek pozostają u nas przez zimę, jeżeli znajdą odpowiednie warunki bytu - niezamarzające oparzeliska. W okresie godowym kaczki żyją parami i w tym czasie podczas lotu pierwsza leci przeważnie kaczka, a za nią kaczor. W okresie lęgowym, kiedy samice siedzą na gniazdach, kaczory początkowo zbierają się w stada, a potem zaszywają się w szuwarach, gdzie wypierzają się.

Kaczki latają bardzo szybko (do 60 km/h) wywołując lotkami charakterystyczny gwizd (szczególnie krzyżówki); w czasie dłuższego lotu ustawiają się zawsze w klucz lub na linii prostej, skośnie do kierunku lotu. Kaczki są bardzo ostrożne i trudno jest je podejść blisko na otwartej wodzie, jedynie w lecie dosiadują dość twardo i niechętnie się podrywają. Cyranki, cyraneczki i podgorzałki różnią się pod tym względem od innych i dają się łatwiej podejść. Kaczka nurkuje bardzo dobrze.